Hemija životne sredine   (519P2)

Školska godina:

2023/2024.

Uslovi pohađanja:

101A2 + 102A2

ESPB:

6

Vrsta studija:

integrisane osnovne i master akademske studije

Studijski program:

Nastava hemije: 4. godina, zimski semestar, obavezni, naučno-stručni predmet

Nastavnik:

dr Aleksandar R. Popović
redovni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Saradnik:

dr Dubravka J. Relić
vanredni profesor, Hemijski fakultet, Studentski trg 12-16, Beograd

Fond časova:

Nedeljno: dva časa predavanja + tri časa laboratorijskih vežbi (2+0+3)

Ciljevi:

Cilj nastave je upoznavanje sa osnovnim procesima u životnoj sredini i njihovom hemijskom osnovom, osobinama, poreklom i procesima u atmosferi, hidrosferi, litosferi i biosferi, najvažnijim zagađujućim supstancama i osnovnim hemijskim reakcijama odgovornim za transformacije zagađujućih supstanci u životnoj sredini.

Ishod:

Ishod nastave je razumevanje veze između fizičkih i hemijskih zakonitosti i stanja u životnoj sredini.

Oblici nastave:

Predavanja, laboratorijske vežbe, kolokvijumi.

Vannastavne aktivnosti:

—

Literatura:

1. P. Pfendt: Hemija životne sredine - 1. deo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2009.
2. P. Pfendt: Hemija životne sredine - 2. deo, Zavod za udžbenike, Beograd, 2017.
3. D. Veselinović, I. Gržetić, Š. Đarmati, D. Marković: Fizičkohemijske osnove zaštite životne sredine - knjiga 1: Stanja i procesi u životnoj sredini, Fakultet za fizičku hemiju Beograd, 2005.

Dodatni materijal:

—

Predavanja:

0 poena (2 časa nedeljno)

Program rada:

Zagađivači. Klasifikacija zagađivača životne sredine. Toplotno zagađivanje voda. Eutrofikacija. Hemijska barijera. Hemodinamika zagađivača. Degradacija i transformacija. Toksikologija. Biotransformacija zagađivača. Mikroorganizmi kao hemijski faktor životne sredine. Anaerobna stanja. Biljke kao hemijski faktor životne sredine. Biokoncentrovanje. Interakcije biosfere i drugih faktora životne sredine. Bioindikatori i biomonitori. Mahovine i mekušci kao bioindikatori. Hemija litosfere. Nastanak zemljišta. Neorganske supstance zemljišta. Organske supstance zemljišta. Huminske supstance. Pesticidi. Poreklo i struktura atmosferskog omotača Zemlje. Specifičnosti atmosferske hemije. Sastav troposferskog vazduha. Biogeni i geohemijski izvori sastojaka troposferskog vazduha. Atmosferske reakcije stvaranja troposferskog vazduha. Aerosol. Stratosferski i troposferski aerosol. Osnovni hemizam ozonskog sloja. Antropogeno ugrožavanje ozonskog sloga. Smog. Efekat "staklene bašte". Interakcije gasova i vodenog aerosola. Ugljendioksid-karbonatna ravnoteža. Kisele kiše. Prirodni izvori zagađivanja vazduha. Samoprečišćavanje vazduha. Principi zaštite vazduha od zagađivanja. Struktura čiste vode. Fizičke osobine čiste vode. Izotopski sastav vode. Karakteristike vode u prirodi. Hemodinamika kišnice. Ciklus vode u prirodi. Voda kao disperziona sredina. Temperaturna stratifikacija voda. Sumporna jedinjenja u vodama. Alkalitet i aciditet voda. Gvožđe u vodama. Poreklo katjona u vodama. Organske supstance u vodama. Voda kao životna sredina. Saprobna stanja.

Laboratorijske vežbe:

10 poena (3 časa nedeljno)

Program rada:

Fizičko-hemijske karakteristike rečne vode: određivanje koncentracija kiseonika i hlorida, određivanje koncentracija kalcijuma i magnezijuma,određivanje koncentracije lipidnih supstanci, hemijska potrošnja kiseonika, određivanje suspendovane materije i suvog ostatka. Eutrofikacija. Alkalitet i aciditet rečne, česmenske, destilovane i mineralne vode. Ugljen-dioksid-karbonatna ravnoteža. Adsorpcija na aktivnom uglju. Adsorpcija na silikagelu ili kvarcnom pesku. Koncentracija sumpor-dioksida u vazduhu (spektrofotometrijski). Koncentracije toluena i ksilena u vazduhu (gasno-hromatografski). Huminske i fulvo kiseline u zemljištu (spektrofotometrijski).

Kolokvijumi:

30 poena

Pismeni ispit:

60 poena